Heeft u nog vragen of opmerkingen? Neem dan contact met ons op via telefoonnummer (0224) 210 400 of vul ons contactformulier in.

Alle actuele informatie over de Omgevingsvisie delen wij op deze website. Deze website is mogelijk niet voor iedereen goed leesbaar. Alle informatie staat ook op onze website www.schagen.nl/omgevingsvisie, die is opgebouwd volgens de webrichtlijnen van de overheid.

Onze gemeente bestaat uit verschillende gebieden; bijvoorbeeld de polders, kustgebieden, grote en kleine dorpen en de stad Schagen. Ieder gebied heeft zijn eigen bijzondere kenmerken. We vroegen u aan te geven wat u belangrijk vindt. Wat moet behouden blijven? Wat vindt u van grote waarde?

Zijpe- en Hazepolder
Van grote waarde in het deelgebied Zijpe- en Hazepolder: de Grote Sloot, de erven en bebouwing met boomsingels eromheen, de fietsroutes en paden door het boerenland. Ook het boerenleven, de openheid van het landschap met de graslanden en het weidse uitzicht vinden inwoners van de gemeente van grote waarde.

“Het weidse uitzicht, de Grote Sloot en de bomensingels rondom de boerenerven zijn van grote waarde.” 

Westfriese landschap
Van grote waarde in het deelgebied Westfriese landschap: de Westfriese Omringdijk, de polderweggetjes en het oude slotenpatroon en de mooie fietsroutes. Ook de rust, de landelijkheid en de openheid van het landschap met de vergezichten worden door inwoners veel genoemd. Een goede combinatie van groen, natuurwaarden, rustige dorpen, agrarisch en akkerbouw vinden inwoners belangrijk.

“De Westfriese Omringdijk is van grote waarde!”

Kust en achterland
Van grote waarde in het deelgebied Kust en achterland: het strand, de duinen, het zicht op de duinen vanuit de polder en de openheid van de polder met weinig bebouwing. Ook de (toegankelijke) natuur met rust en ruimte en de fiets- en wandelpaden zijn voor de inwoners van grote waarde. De kleinschaligheid, de historische uitstraling en toeristische aantrekkingskracht vinden mensen waardevol.

“Mensen komen hier graag omdat de sfeer en het karakter van de streek ze bevalt. We moeten dat koesteren.”

Kleine dorpen
Belangrijk voor de kleine dorpen: Verbinding en zorg voor elkaar, kleinschaligheid en het ‘op de ruimte’ wonen vinden inwoners van grote waarde. De eigenheid van het dorp en de binding met de agrarische sector is ook erg waardevol. Evenementen, zoals de Stolperkermis, vindt men belangrijk om te behouden.

“Ik vind de onderlinge betrokkenheid en saamhorigheid van grote waarde.”

“In de grotere dorpen vind ik behoud van de authenticiteit met een sterke en diverse eigen middenstand belangrijk.”

Grotere dorpen
Van waarde voor de grotere dorpen: Hier zien we veel overeenkomsten met de kleine dorpen. Ook hier zijn saamhorigheid en de eigenheid van het dorp met een eigen dorpskern waardevol. Verder komt voor de grotere dorpen naar voren dat inwoners het aanbod van voorzieningen belangrijk vinden. Ook hecht men waarde aan de variatie tussen bewoners, het aanbod van woningen en de combinatie met bedrijven.

“Strand en stad, waar heb je dat?”

Stad Schagen
Van waarde in de stad Schagen: het karakter van een dorpse stad. Veel inwoners vinden het aanbod van veel voorzieningen van groot belang (winkels, scholen, horeca, cultuur). Ook waardevol vindt men de regiofunctie van de stad, de eigen cultuur en gezelligheid, het groen, de pleinen, de markt, gratis parkeren en een gastvrije uitstraling met Westfriese folklore (cultuur).

“Een verademing ten opzichte van de Randstad”

De hele gemeente Schagen
Natuurlijk zijn er ook waarden die niet verschillen per deelgebied. We vroegen daarom ook naar de waarden die voor onze hele gemeente gelden. Wat is er van grote waarde voor onze hele gemeente?

• De afwisseling van het landschap in het hele gebied: ‘Strand en stad, waar heb je dat?’
• Rust en ruimte, een groene gemeente met grote diversiteit aan landschapstypen en dorpen. Onze inwoners waarderen ook de vele wandelpaden, stolpen en kerken.
• De saamhorigheid, het actieve verenigingsleven, de leuke evenementen, goede voorzieningen en veiligheid.

Tijdens de Week van de Omgevingsvisie hebben veel van onze inwoners vragen beantwoord over wat zij belangrijk vinden voor hun omgeving, voor nu en in de toekomst. Daarbij zijn de volgende onderwerpen aan bod gekomen:

• Wonen in de toekomst
• Blijven ontmoeten
• Wat kan er in het buitengebied
• Gezonde omgeving
• Verkeer en vervoer in de toekomst
• Energievoorziening in de toekomst
• Voorbereiden op klimaatverandering

1. Wonen in de toekomst

‘Wonen in dorpse stedelijkheid’

Er zal de komende jaren veel veranderen in onze manier van wonen en de vraag naar woningen. Dit blijkt ook uit onze Woonvisie. We vroegen aan onze inwoners wat zij belangrijk vinden als ze denken aan wonen in de toekomst in onze gemeente. 

Bij onze dorpen verdwijnen steeds meer voorzieningen (bijvoorbeeld een buurtsuper of een school). Een meerderheid (67%) geeft aan dat daarom het bouwen van nieuwe woningen bij deze dorpen het meest belangrijk is.
Ook vinden veel mensen (59%) dat we eerst vrijkomende en leegstaande gebouwen moeten hergebruiken, voordat we gaan bouwen aan de rand van dorp of stad.

Moeten we bewoners van buiten onze gemeente aantrekken? Over deze vraag zijn mensen verdeeld. Een deel (38%) vind dat we dit moeten doen, een deel niet (30%). Opvallend is dat het aantrekken van mensen van elders vooral door onze jongeren als positief wordt gezien (dit bleek uit onze ons project op de scholen).

Los van onze vragen geven bewoners ook aan dat er aandacht moet komen voor betaalbare woningen voor starters en ouderen die kleiner willen wonen. Verder noemen inwoners vaak dat er meer ruimte moet komen voor bijzondere woonvormen en vernieuwende plannen (bijvoorbeeld woningen samenvoegen of splitsen, flexwoningen of combinatiewoningen, tiny houses, en bouwen buiten het stedelijk gebied).

Tijdens de avond met experts en dorpsraden vonden de meeste mensen dat we in álle dorpen woningen moeten bouwen. Bouwen in de dorpen vond men belangrijker dan in de stad. De antwoorden van inwoners van onze gemeente (uit de vragenlijst) zijn meer verdeeld. Het bouwen van woningen in en bij Schagen ziet een deel van de inwoners als het meest belangrijk (31%), maar een groter deel van de mensen (45%) vindt niet dat we vooral bij Schagen woningen moeten bouwen. Een deel van de mensen is hierover neutraal (24%).

Tijdens het scholenproject hebben de leerlingen ideeën opgeschreven over hoe we wonen in de gemeente Schagen zo aantrekkelijk mogelijk kunnen maken, bijvoorbeeld:

• Meer vervolgopleidingen bieden zodat jongeren blijven of van buitenaf naar Schagen toe komen.
• Betaalbare huizen/appartementen voor jongeren bouwen.

2. Blijven ontmoeten

“Zorg dat de jeugd een leuke ontmoetingsplek heeft. De jeugd heeft de toekomst!”

Scholen, buurthuizen, sportaccommodaties en kerken zijn plekken waar mensen elkaar ontmoeten. Het is steeds moeilijker om deze gebouwen te behouden. Soms worden ze ook te weinig gebruikt. Wat betekent dit voor de plekken waar we elkaar treffen? Hebben we op de lange termijn alle voorzieningen nog nodig? Of moeten we maatregelen nemen? En wat is dan het best?

Uit de vragen die we stelden kwam het volgende naar voren:

• Behoud van scholen, ontmoetingsplekken en voorzieningen in de dorpen is belangrijk. Het verdwijnen van deze ontmoetingsplekken vinden veel mensen dan ook een groot probleem (66%).
• Veel mensen (65%) vinden het een goed idee om meerdere functies in een gebouw toe te staan zodat we gebouwen beter kunnen gebruiken.
• Bijna de helft van de mensen (45%) vindt het eigen karakter van de dorpen belangrijk, en het samenvoegen van voorzieningen daarom een slecht idee. Een deel van de mensen (28%) vindt het wél een goed idee om functies uit verschillende dorpen of wijken samen te voegen.
• De vraag of mensen meer belasting of de huur willen betalen als we zo onze voorzieningen kunnen behouden leidde tot de meeste verdeeldheid; 39% van de mensen was het hiermee oneens, en 31% van de mensen is het hier juist mee eens. De overige 30% van de mensen stemde neutraal.

Tijdens de avondbijeenkomst met dorpsraden en experts waren veel mensen het erover eens dat het behouden van voorzieningen ‘koste wat kost’ te ver zou gaan. Voor de leefbaarheid in dorpen is het behoud van voorzieningen heel belangrijk. Maar, zo bleek uit de sessie, we moeten soms keuzes maken. Zeker als de voorzieningen maar weinig gebruikt worden.

Ook de leerlingen hebben tijdens het scholenproject nagedacht over ontmoetingsplekken, zoals sportverenigingen. Een aantal ideeën die zij bedachten:

• Ouderen en jongeren kunnen van elkaar leren! Ze ontmoeten elkaar door leerlingen van  de bovenbouw een maatschappelijke stage te laten doen. Bijvoorbeeld bij een sportvereniging of zorginstelling.
• Vrijwilligers belonen voor wat ze doen, bijvoorbeeld met korting op contributie of iets voor ze organiseren.

3. Wat kan er in het buitengebied?

“Wees zuinig op wat je hebt!” 

Het buitengebied zal in de toekomst veranderen. We verwachten dat er straks minder boerenbedrijven zijn. Maar die bedrijven zijn waarschijnlijk wel groter en anders ingericht. Daarnaast zijn er veranderingen in recreatie & toerisme en willen we aandacht voor belangrijke natuurgebieden. Hoe laten we dit samengaan? En wat betekent dit voor de economie en het landschap?

Voor dit onderwerp vroegen we aan onze inwoners wat het ideale beeld van het buitengebied is voor de toekomst. De meningen hierover zijn sterk verdeeld. Welke functie is het meest belangrijk en hoe vinden we balans? Door de meeste mensen (35%) wordt natuur, landschap en biodiversiteit als belangrijkste genoemd.

Andere mensen (23%) vinden de huidige verhouding tussen natuur en landbouw juist goed. En 22% van de mensen vindt dat de agrarische functies verder moeten groeien en specialiseren. Toeristisch-recreatief gebruik en opwekking van duurzame energie in het buitengebied vindt men minder belangrijk (allebei 7%).

Tot slot vindt 6% van de mensen iets anders dan de bovenstaande opties. Zij noemen bijvoorbeeld dat er meer woningen moeten worden toegestaan in het buitengebied. Bij deze antwoorden valt ook op dat mensen vinden dat verschillende functies samen kunnen gaan.

Er zijn ook zaken die minder gewenst zijn in het buitengebied. Zo wordt genoemd dat de bouw van grote vakantieparken in het buitengebied niet langer toegestaan zou moeten worden en dat landschapsvervuiling tegengegaan moet worden.

Aan tafel bij de avondbijeenkomst met dorpsraden en experts spraken we ook over welke ontwikkelingen wel en niet moeten plaatsvinden in het buitengebied. Daaruit komt naar voren dat de waarde van het landschap belangrijk is. Die mogen we niet vergeten. Ook moeten we aandacht hebben voor verschillende soorten planten en dieren in een gebied. De experts en dorpsraden gaven mee dat we bij het maken van de Omgevingsvisie het gebied in zones kunnen indelen. Bijvoorbeeld waar je wel en niet grootschalig energie kunt opwekken.

4. Gezonde omgeving

“Meer speeltuinen!”

Een gezonde omgeving is een omgeving die prettig voelt en waar we gezonde keuzes makkelijk kunnen maken. De omgeving waarin we wonen, werken en leven heeft invloed op onze gezondheid. Hoe kunnen we zorgen voor een gezonde leefomgeving? En als we hiermee aan de slag gaan maar niet alles kunnen uitvoeren, wat vinden we dan het meest belangrijk?

Ook bij deze vragen valt op dat mensen er verschillend over denken. Een kleine meerderheid van de mensen (28%) vindt het bevorderen van beweging het belangrijkste. Bijvoorbeeld met speelplekken en wandelroutes. Bijna net zoveel mensen (27%) vindt het tegengaan van vervuiling en hinder het belangrijkste (27%).

Bijna een kwart van de mensen (24%) vindt het aanleggen van meer groen en water het belangrijkste. Tot slot, een deel van onze inwoners (17%) vindt dat we niet meer hoeven te doen, het is nu al gezond genoeg.

Er worden ook een aantal andere opties voorgesteld, zoals meer speelplekken voor de jeugd aanleggen en een betere aanpak van (zwerf)afval.

Tijdens de avondbijeenkomst met dorpsraden en experts is ook nagedacht over hoe je een gezonde leefomgeving kunt krijgen. Aanwezigen waren het er met elkaar over eens dat een gezonde leefomgeving begint bij jezelf, maar dat wij als gemeente de taak hebben om mensen daarin te helpen.

Jongeren hebben tijdens het scholenproject nagedacht over hoe je zoveel mogelijk mensen enthousiast kunt maken om te sporten en te bewegen. Een aantal ideeën:

• Meer informatie delen over wat er te doen is in de gemeente als het gaat om sporten en bewegen (welke sporten, wat houdt het in, waar, wanneer en hoe laat, wat doet beweging met je?). 
• Oud en jong kunnen van elkaar leren en ontmoeten elkaar: jongeren van de sportopleiding op het ROC in Schagen kunnen sport-/bewegingslessen geven aan ouderen.
• Leerlingen (bovenbouw) gaan vrijwilligerswerk en projecten doen bij sportclubs als onderdeel van het schoolvak lichamelijke opvoeding.

5. Verkeer en vervoer in de toekomst

“Goede busverbindingen vanaf de dorpen naar de stations Schagen en Heerhugowaard”

Verkeer en vervoer is voor iedereen belangrijk. Om bijvoorbeeld naar het werk te gaan, in contact te blijven met vrienden en familie of om voorzieningen te kunnen bezoeken. Hoe komen we in de toekomst snel en veilig van de ene plek naar de andere? En liefst met zo min mogelijk vervuilende uitstoot voor de omgeving? We vroegen naar het belangrijkste waar we ons op moeten richten, als we niet alles kunnen uitvoeren?

Bij deze vraag konden mensen twee antwoorden geven. Het meest gekozen antwoord (25%) is het uitbreiden en verbeteren van het netwerk van fietspaden. Daarnaast werd het aanmoedigen om meer gebruik te maken van openbaar vervoer met betere voorzieningen veel gekozen (24%).

Er wordt met 17% ook aandacht gevraagd voor het vinden van oplossingen voor zwaar verkeer op landelijke wegen, om de verkeersveiligheid van fietsers te vergroten. En met 16% komt het ondersteunen van initiatieven van inwoners gericht op vervoer voor iedereen ook onder de aandacht. Het minst noemen we het verbeteren van de bereikbaarheid per auto (12%).

Veel mensen hebben ook een andere suggestie gegeven. Daarbij kwam opvallend vaak het verbeteren van de busverbindingen naar voren. Met name om het landelijk gebied of om de verbindingen tussen de dorpen te verbeteren. Ook het beter betaalbaar maken en het toevoegen van een treinstation bij Waarland noemen mensen vaak. Verder wordt door een aantal mensen aandacht gevraagd voor de verkeersveiligheid op de plattelandswegen. Landbouwverkeer wordt steeds groter en veroorzaakt steeds meer overlast.

In de avondbijeenkomst met dorpsraden en experts kwamen ook andere ideeën naar voren. Zo kunnen nieuwe vormen van openbaar vervoer meer mensen mobiel maken (ouderen en mindervaliden). Ook vindt men dat ons vervoer niet teveel afhankelijk moet zijn van vrijwilligers.

Er werd aandacht gevraagd voor het splitsen van zwaar verkeer en fietsverkeer bij de schoolroutes. Als alternatief noemde men dat de maximale snelheid naar beneden kan voor een betere verkeersveiligheid. Veelgenoemd is ook het verbeteren van het onderhoud en de veiligheid van wegen en fietspaden in het buitengebied.

Uit onze bijeenkomsten met leerlingen van de middelbare scholen kwam de veiligheid op fietspaden ook naar voren. Dit kan veel beter met meer verlichting en oplossingen voor gevaarlijke kruispunten/wegen, aldus onze jongeren. Ze vinden ook dat het openbaar vervoer beter kan, met meer bussen en treinen.

6. Energievoorziening in de toekomst

“Duurzame energie kan best, maar leg het niet in een natuurgebied aan”

Om grote milieuproblemen te voorkomen moeten we stoppen met het gebruik van fossiele brandstoffen, zoals aardgas. Dat doen we stap voor stap. Belangrijk is dat we zuiniger omgaan met energie. Daarnaast is het nodig dat we op een duurzame manier energie gaan opwekken. Bewoners en bedrijven nemen maatregelen aan hun woning of bedrijf. Maar ook in de rest van de gemeente moet voor energiebesparing en de omslag naar duurzame energie veel gebeuren. Wat vinden onze inwoners hierin belangrijk?

Het volgende viel op:

• Maar liefst 72% denkt de komende jaren energie te gaan besparen door maatregelen zoals isolatie en energiezuiniger leven.
• Ook denkt een aanzienlijk deel (47%) geheel of gedeeltelijk over te stappen op duurzame energie. Ruim 20% van de mensen is niet van plan om duurzame energie te gebruiken. Opvallend veel mensen (32%) deden hierover geen uitspraak en bleven neutraal.
• Verder vinden de meeste mensen (69%) het opwekken van wind- en zonne-energie in natuurgebieden geen optie. 15% van de mensen ziet hier geen probleem in.
• Veel inwoners vinden het belangrijk dat bij nieuwe plannen voor het opwekken van energie rekening wordt gehouden met het goed inpassen in het landschap (70%).
• Ook vinden inwoners het belangrijk dat ze worden betrokken bij het proces (79%) en de financiën (64%).

Tijdens de avondbijeenkomst met dorpsraden en experts kwam naar voren dat de meeste aanwezigen zonnevelden en kleine winturbines wel een kans vinden voor de (kleine) ondernemers in het buitengebied. Het grootste deel vindt wel “wie er op uit kijkt, of wie de meeste schade/last heeft van een opstelling, mag er (het meest) van profiteren”. Men vond dat de taak van de overheid vooral ligt in het regelen van het ‘waar’ en ‘hoe’ (bijvoorbeeld door zones te maken). Ook moet de overheid goed toezien op voldoende draagvlak en veiligheid. En, zo werd er gezegd, de overheid moet zelf het goede voorbeeld geven!

In de bijeenkomsten met leerlingen van de middelbare scholen spraken we ook over energie en hoe we in de toekomst schonere energie kunnen opwekken. Daar hadden ze wel oplossingen voor:

• Geen aardgas meer. Dit vervangen door waterstof, de leidingen liggen er al.
• Windmolens op zee.
• Kernenergie kan ook een oplossing zijn.
• Zonnepanelen op alle gebouwen met een groot dak.

7. Voorbereiden op klimaatverandering

“Tegels eruit, groen erin!”

Het klimaat verandert en de gevolgen zien we ook in onze gemeente. Periodes van droogte zijn langer en regenbuien heftiger. Onze omgeving wordt hierdoor steeds kwetsbaarder. Oogsten vallen tegen, straten staan steeds vaker onder water. Kwetsbare mensen en dieren hebben last van de hitte. 
Wat vinden de inwoners van de gemeente belangrijk? Hoe kunnen we zorgen dat wateroverlast, hittestress en droogte ons zo min mogelijk raakt? Welke maatregelen nemen inwoners zelf en wat verwachten zij van de gemeente als het om klimaatadaptie gaat?

De antwoorden gaven het volgende beeld:

• Veruit de meerderheid (83%) vindt het treffen van voorbereidingen op klimaatverandering een opgave voor ons allemaal. Zowel de overheid als bewoners en ondernemers moeten dit samen doen. Het is een gedeeld probleem.
• Ook werd duidelijk dat men een tegenvallende oogst of een ondergelopen straat erg vindt. 19% vindt dat we dit maar moeten accepteren. Een meerderheid (60%) vindt dat we actief moeten ingrijpen.
• Wel geeft 61% aan dat ze het oneens zouden zijn met een verhoging van de gemeentelijke belasting, als de gemeente deze problemen vervolgens oplost.
• De helft van de mensen (50%) vindt wel dat we maatregelen moeten afdwingen, door bijvoorbeeld minder tegels toe te staan in een tuin.

Uit de avondbijeenkomst met dorpsraden en experts blijkt verder ook dat coördinatie en stimulerende maatregelen door de gemeente wel veel kunnen helpen. Met bijvoorbeeld subsidies, kunnen we mensen overhalen om groene daken en groenere tuinen aan te leggen.

Jongeren zijn tijdens het scholenproject ook met dit onderwerp aan de slag gegaan. Zij hebben hier onder andere de volgende ideeën over: 

• Meer regenwater opvangen, maak drinkplaatsen voor dieren, graaf meer sloten, gebruik regenwater ergens voor.
• Plant meer bomen.
• Groene daken, groenere tuinen en meer groen in nieuwbouwwijken.
• Geef subsidie op grote regentonnen voor alle inwoners.

De laatste vraag uit onze vragenlijst gaf alle ruimte voor een eigen invulling. Deelnemers konden in maximaal 50 woorden nog iets meegeven wat ze graag terugzien in de Omgevingsvisie.

Wonen / woningbouw / huisvesting

• Bouw meer woningen in de hele gemeente en vergeet daarbij niet de kleine kernen.
• Geef voorrang aan betaalbare woningen voor starters en ouderen die kleiner willen wonen.
• Maak ruimte voor bijzondere woningen en nieuwe initiatieven (flexwoningen, combinatiewoningen, woningsplitsing, tiny houses, buiten stedelijk gebied).

Groen / milieu / natuur

• Zorg voor meer groen en het opwaarderen van groen (meer bomen planten, meer variatie).
• Aanleg van een nieuw bos.
• Maak combinaties met andere functies en voorzieningen zoals speeltuinen, water en parken.
• Ga landschapsvervuiling tegen (‘verdozing’ door loodsen en stallen, zonneparken, windmolens).

Verkeer(sveiligheid) / bereikbaarheid / parkeren

• Verbeter het vervoer en de toegankelijkheid voor mindervaliden en ouderen.
• Heb aandacht voor het onderhoud en de veiligheid van wegen en fietspaden in het buitengebied, dit schiet heel erg tekort.
• Verbeter het openbaar vervoer en ov-verbindingen tussen dorpen.
• Maak een verkeersplan voor centrum van Schagen en maak van de N9 een vierbaans snelweg.

Afval / verrommeling

• Pak de overlast van zwerfafval aan, in kernen, het buitengebied, in bermen en langs sloten. Plaats meer afvalbakken.
• Laat mensen bewuster omgaan met afval door afvalbakken uit te rusten met een chip om te meten hoe vaak ze worden geleegd. Bij een overschrijding van het aantal keer legen worden kosten in rekening gebracht.

Energie

• Duurzame woningen zijn erg belangrijk. Verstrek subsidie voor bestaande woningen van particuliere eigenaren om woningen te verduurzamen.
• Leg geen zonneparken op agrarische grond of in natuurgebieden aan. Eerst de grote dakoppervlaktes van bedrijfspanden benutten voor zonne-energie.
• Geen windturbines dichtbij woonhuizen, beter op zee of bij de Afsluitdijk.
• Verbied houtkachels. Het gasnetwerk en verwarmingsinstallaties aanpassen voor gebruik van waterstof.

Veiligheid /openbare orde / handhaving

• Meer handhaving op overlast en vandalisme van jongeren.
• Stel een vuurwerkverbod in voor de hele gemeente.
• Maak de politie meer zichtbaar, vooral in de dorpen.

Recreatie / toerisme

• Stop de bouw van grote vakantieparken! Sta bewoners toe kleinschalig toeristen onder te brengen.
• Geef recreatieparken vrij om er te mogen wonen.

Zorg en welzijn

• Ondersteun mantelzorg en initiatieven gericht op onderlinge steun in buurten beter.
• Voeg meer en betere woonvormen voor ouderen toe, al dan niet in combinatie met zorg (levensbestendige woningen / gemengd wonen / leefgemeenschap / ‘knarrenhof’).

Bedrijvigheid / werkgelegenheid

• Koester ondernemers en sta meer bedrijven toe, meer hulp bij vergunningverstrekking.
• Vernieuwende initiatieven van (jonge) ondernemers moeten (extra) worden ondersteund door de gemeente (bijvoorbeeld op het gebied van circulaire landbouw en veeteelt).
• Het is essentieel dat NRG als grote werkgever en de omliggende bedrijven levensvatbaar blijven (‘Medical Valley’).

Ontmoeting / voorzieningen

• Zorg voor snel glasvezel internet in de dorpen en het buitengebied.
• Behoud van scholen en voorzieningen voor de eerste levensbehoeften is vooral voor de kleinere kernen van groot belang voor de leefbaarheid.
• Sportvoorzieningen op peil houden.
• Biedt een leuke (hang)plek voor de jeugd, er is nu nauwelijks iets voor hen. Nodig ze uit in dit proces, kijk wat ze nodig hebben.

Gemeentelijke organisatie / dienstverlening / communicatie

• Minder overleg, vlotter beslissen en sneller tot acties overgaan. Daarbij goed vooruit kijken, maar niet op de lange baan schuiven.
• De overheid kan niet alles oplossen, heb vertrouwen in de mensen.
• Wees helder en eerlijk. Als er vanuit de gemeente raadpleging is van burgers, neem de opmerkingen dan serieus en laat zien wat je er mee doet (of niet mee doet). Besluitvorming beter en duidelijker communiceren.
• Dienstverlening van de gemeente mag vriendelijker en menselijker.